[Review] 唄片の人魚 - Utakata no Ningyo

Ban đầu mình định làm một bài review tổng hợp về album Omoi(音) của RD-Sounds nhưng có vài bài trong album đó mình không thực sự thích (ví dụ như curse upon me!). Vì không thể cảm nhận trọn vẹn cho từng bài nên mình quyết định sẽ chỉ tập trung cho bài mà mình thích nhất trong cả album thôi, đó là Utakata no Ningyo, hay còn gọi là Người cá của những khúc ca tan vỡ (tên do mình chế).


1. Thông tin của album:

Copy and paste:

Cũng giống như các album khác trong circle Diao Ye Zong, tên của album trong romanji và kanji thường không có sự kết nối rõ ràng với nhau. 音(Âm) là hán tự tượng trưng cho âm thanh, trong khi Omoi tuy có nhiều nghĩa khác nhau nhưng nhìn chung là chỉ những hành động mang tính ghi nhớ và suy nghĩ của con người (思い hoặc 想い).

Một số blog dịch đưa giả thuyết rằng hán tự mà "Omoi" ở đây muốn ám chỉ là 憶(Ức). Kioku (記憶) có nghĩa là ký ức và từ đồng nghĩa với nó là Omoide (思い出).

Bởi vậy, nếu ta lấy đi "tâm" trong "ký ức", ta sẽ chỉ còn lại "âm thanh" [Chữ 憶(Ức) được cấu tạo từ 音(Âm), 忄(Tâm) và 心(Tâm)]. Ở đây giống như ám chỉ nếu trái tim (hai người yêu nhau) rời đi thì nhưng ký ức sẽ không còn, thay vào đó sẽ còn lại những thanh âm vô định.

2. Phân tích:

Một thứ mình khám phá ra trong quá trình đọc qua lyrics của bài này đó là cái tựa Utakata no Ningyo có thể được hiểu theo nhiều cách. Phổ thông nhất là dựa vào hán tự của từ "Utakata". 唄(Bái) là bài hát, 片(Phiến) là mảnh, 人魚(Nhân Ngư) là người cá nên tên của nó dịch thô sẽ là "Người cá của các mảnh vỡ của bài hát" (mà mình đặt lại là "Người cá của những khúc ca tan vỡ").

Tuy vậy, nếu chỉ dựa vào hiragana của nó, Utakata còn có ba nghĩa khác. Một là nghĩa bọt nước, hai có nghĩa là ngắn ngủi, thoáng chốc, ba là chỉ những ca sĩ trình diễn trong thể loại kịch Nagauta (cái này có vẻ ít liên quan nhất).

Bởi vậy, trong nhiều bản dịch tiếng Anh, mọi người sẽ thấy translator để tên của bài hát này là "Mermaid of Transient Foam and Song Fragments" hay "Cô người cá của bong bóng nước phù du và (những) mảnh vỡ bài hát). Một lý do nữa là vì lời bài hát của Utakata no Ningyo có chứa rất nhiều Hiragana. Thường những đoạn như vậy (hoàn toàn không có một hán tự nào) hàm chỉ nó là một phần của một khúc ca phổ biến được truyền tụng trong dân gian (hay đồng dao). Tức là từ đoạn đầu cho đến "những bái hát cất lên một lần rồi vụt mất", chúng là lời bài hát truyền miệng của những đứa trẻ về một nàng tiên cá, người mà lặng lẽ hát những bài ca không có ai nghe, không ai thấu hiểu. Những bài ca đó chỉ được cất lên một lần duy nhất, và không ai có thể bắt gặp được chúng thêm một lần nào nữa (không có đoạn nào trong bài hát ám chỉ người con gái kia là người cá, tuy nhiên nếu hát mà lời của nàng nổi lên trên và trở thành những bọt nước thì nàng chỉ có thể là ai đó sống bên dưới nước thôi)

RD-Sounds có style nhạc gần giống với Sound Horizon, đó là lời của nó luôn là dùng để kể một câu chuyện nào đó. Thường những câu chuyện này sẽ là những bi kịch đằng sau các câu truyện cổ tích mà người ta vẫn thường nghe. Nàng tiên cá bé nhỏ đem lòng yêu chàng hoàng tử mà nàng chỉ một lần gặp. Sau khi cứu được chàng ta trong một trận đắm thuyền, nàng quyết tâm đánh đổi giọng nói của mình để đổi lấy đôi chân con người, dù cho mỗi bước chân sẽ đều để lại đau đớn. Rút cuộc nàng không thể thắng được trái tim của hoàng tử, vì không có cách nào để nói cho người kia biết mình thực sự là ai (người đã cứu chàng ta). Vào gần cuối truyện, nàng tiên cá mất hết tất cả mọi thứ: gia đình, nguồn gốc, giọng nói và mục đích tồn tại của đời mình. Nhưng nàng vẫn quyết định chọn cách hoá thành những bọt nước rồi biến mất thay vì chọn giết hoàng tử (cách duy nhất để nàng được trở lại như cũ).

Tuy vậy, bởi bài hát của RD-Sounds vốn có nhiều tầng ý nghĩa nên có thể Utakata no Ningyo không chỉ đơn thuần kể lại câu chuyện phổ thông về nàng tiên cá mọi người đều biết. Có thể nó còn có ý nói về một nhân vật khác mà số phận của cô cũng gắn liền với người cá. Một câu chuyện truyền miệng được khá nhiều người biết đến trong dân gian Nhật Bản: Yao Bikuni - người nữ tu sống cuộc đời kéo dài tám trăm năm.

Tên Thật của Yao Bikuni không một ai biết, chỉ biết nàng vốn là người con gái bình thường cho đến khi ăn phải thịt nhân ngư mà cha nàng mang về, mặc dù ông đã được cảnh báo rằng nên vứt nó đi. Thịt của người cá khiến cho nàng không thể già đi được nữa. Thời gian trôi đi, nàng phải nhìn những người mà mình yêu thương nhất (cha, chồng, con) lần lượt qua đời và bị bỏ lại một mình trên thế gian. Đối với Yao Bikuni, đời người vài chục năm tuổi chỉ như là một phút thoáng qua, mới gặp đây ngày mai lại chợt vỡ tan như bong bóng nước. Lời bài hát trong Utakata no Ningyo có thể dùng để diễn tả lại cuộc đời của Yao Bikuni tương tự như khi nó diễn tả lại cuộc đời người mỹ nhân ngư bất hạnh kia vậy. Vào cuối cuộc đời của mình, Yao là một nữ tu đi đây đi đó khắp nhân gian, khi tất cả những gì thân thuộc với cô đã hoàn toàn phai dấu (thế giới hẳn đã thay đổi rất nhiều sau 800 năm), cô trở về lại quê hương của mình, nơi bắt đầu mọi chuyện, rồi tự kết thúc mạng sống của mình ở đó.

Có lẽ những khúc ca mà Yao Bikuni mang theo trong cuộc hành trình của mình không ai có thể hiểu được nó là bởi vì chúng đến từ một thời đại hoàn toàn khác với họ. Người con gái chỉ vì một phút dại dột mà khiến phần còn lại của quãng đời của mình trở thành muôn vàn khổ đau, để rồi cuối cùng cũng giống như nàng mỹ nhân ngư, nàng chọn cách tự kết liễu cuộc sống của chính mình.

Hoặc cá nhân mình thấy, bài hát cũng có thể dùng để kể lại một quá khứ nào đó của nhân vật Wakasagihime. Nhân vật này mặc dù không gặp phải số phận tan thành bọt nước như mỹ nhân ngư trong truyện cổ của Hans Christian Andersen, nhưng với một sinh thể đã sống từng ấy năm trên nhân gian, hẳn là ai cũng đã phải từng đánh mất đi hạnh phúc của mình một lần, giống như số phận mà The Little Mermaid và Yao Bikuni đã gặp phải vậy.

Một trong những doujinshi gần đây về Wakasagihime mình thấy rất hay và gần với tâm trạng chung của bài hát này đó là "Wakasagihime's Heartbreak", mình muốn giới thiệu qua để mọi người đọc thử.

Đây là link tới pool của doujin nọ, bạn nào không thích dùng link booru có thể google わかさぎ姫失恋 để tìm những nguồn khác.

3/ Cảm nhận:

Utakata no Ningyo luôn để lại một nỗi buồn man mác cho mình dù đã nghe không biết bao nhiêu nhiều lần rồi. Có lẽ đó là kết quả từ sự kết hợp hoàn hảo giữa chất giọng tuyệt vời của nữ ca sĩ cùng lời bài hát chất chứa đầy sự muộn phiền. Tuy vậy cá nhân mình nghĩ một yếu tố khác có vai trò quan trọng không kém là việc mỗi người chúng ta đã biết ít nhiều về câu chuyện cổ tích của nàng tiên cá. Bởi vì từ đó mà hình ảnh những bọt nước vào cuối bài hát mới gợi lên ý nghia bi kịch như vậy. Nếu không có cái cơ sở đó, chúng ta sẽ mất nhiều thời gian hơn để hiểu được rằng hình ảnh trở thành bọt nước cũng đồng nghĩa với cái chết.

Chỉ có một điều khác biệt là đối với The Little Mermaid, chúng ta dường như có ít sự đồng cảm hơn so với nhân vật được nhắc đến trong bài hát này. Có lẽ vì hình ảnh một cô gái dại khờ, mù quáng đánh đổi cả tương lai của mình chỉ vì một chàng hoàng tử cô ta mới gặp vài lần không phải là một cái gì đáng khen ngợi hay thương xót. Cho đến phút cuối cùng khi nàng tiên cá hy sinh bản thân ta vẫn có cảm giác cô dường như đang mắc sai lầm vì chưa một lần ích kỷ vì chính mình. Nhưng với Utakata no Ningyo, ta lại biết đến một khía cạnh khác của nàng mỹ nhân ngư. Nàng phiền muộn, khổ đau, đơn độc vì bị lãng quên giữa dòng đời xô đẩy của con người. Ta không biết được liệu nàng có đang mắc cùng một sai lầm với người con gái kia, nhưng ta có thể thấu hiểu nỗi đau của nàng, bởi những cảm xúc tâm tư mà nàng mang theo, có lẽ ta cũng đã một lần nếm trải qua. Chỉ bằng hình ảnh bọt nước và cô gái tiên cá truyền thống, không cần phải kể lại toàn bộ câu chuyện một lần nữa, bài hát đã giúp ta có cảm giác như mình đã trải qua một cuộc đời khổ đau cùng với người nhân vật này chỉ bằng những hình ảnh gợi mở đơn giản, không hề cầu kỳ như những bài hát khác trong cùng album.

Hơn nữa, bởi vì là bài hát về Touhou, ta cũng không tránh khỏi liên tưởng hình ảnh của cô với Wakasagihime, người mà có lẽ cũng đã có những khoảng thời gian mất mát trong quá khứ của mình trước khi đến được Gensokyo. Bởi vì, khó có thể tưởng tượng được một cuộc sống kéo dài mà chỉ toàn hạnh phúc xảy ra, không có khổ đau. Cũng giống như Yao Bikuni người có được sự trường sinh nhưng phải trải qua rất nhiều mất mát bởi vì cô không thể vứt bỏ đi phần người của mình (Vì phàm ai sống đủ lâu cũng có thể trở thành youkai, nhưng Yao Bikuni lại không, cô chọn sống với loài người và chấp nhận trải qua sự mất mát lớn lao khi ở bên họ.)

Câu chuyện này còn để lại một sự day dứt nhỏ nhoi nào đó, có thể bởi vì những chuyện tình dang dở luôn để lại một ấn tượng đẹp, nên khi nó đột ngột vụt tắt sẽ khiến cho người ta cảm thấy có một niềm tiếc nuối vô hạn. Nhất là những chuyện tình khó có thể trở thành hiện thực như giữa người và nhân ngư, chính cái rào cản không thể vượt qua được này đã làm cho con người ta khao khát được nhận lấy yêu thương hơn bao giờ hết. Có lẽ bên trong câu truyện này, người con gái của biển và sông kia đã không một mình đơn phương trong tình yêu của mình như The Little Mermaid, có lẽ cô đã có một tình yêu trọn vẹn với một người con trai nào đó. Nhưng không có một phép màu nào có thể hoá cho cô đôi chân để trở về đất liền với người mà cô yêu. Tình yêu của họ dù đẹp đến đâu nhưng kể cả nó cũng không thể kết nối hai con người vốn thuộc về hai nhân gian khác nhau. Và cho dù không gian không thể ngăn trở họ thì rồi sẽ đến lượt của thời gian, phận là yêu quái, nữ nhân ngư kia sẽ một ngày nào đó chứng kiến người còn lại trở về cát bụi trong khi bản thân không thể làm được gì. Nhưng có thể là bởi vì cho dù có muôn vàn thử thách như vậy mà họ vẫn luôn hướng về nhau, điều đó lại làm nên sự kỳ diệu của tình yêu.

Well, hay ít nhất đó là phiên bản câu chuyện mà mình chọn để tin vào lol.

Đối với mọi người thì sao? Những suy nghĩ nào mà mọi người rút ra được từ Utakata no Ningyo? Hãy cùng lắng nghe và cảm nhận.

Điều đầu tiền mình muốn nói là mình ủng hộ bài phân tích và cảm nhận của cậu.
Về RD-Sounds nói riêng thì mình không phải bàn thêm nữa, vì nghe mọi người nhận xét thì mình cũng hiểu được phần nào cái nét độc đáo của circle này. Nhiều bài hát có thể ẩn chứa những câu chuyện nào đó, một bi kịch hay hệ quả nào đó, từ những bài nghe tưởng chừng như rất vui tươi, yêu đời cho đến buồn man mác, sâu sắc như bài ở trên đây. Cách đặt tên album cũng không thể lẫn đi đâu được.

Theo những gì mình được biết, 音 (omoi) là một album được đánh giá rất cao trong số các album của circle này (các album khác mình biết là 屠 (Hofuri), 奉 (Sasage), và 夢 (utsutsu)) dù không nghe nhiều bài của RD-Sounds lắm nhưng quả thật bài này có gì đó khiến mình khá thích, nhất là ở đoạn 1:16 và khúc ngân "La la" kết bài (và Wakasagihime lại nằm trong top 10 nhân vật Touhou ưa thích của mình). Nghe đi nghe lại nhiều lần mình mới thấm được ý nghĩa của lời bài hát.

Mình cũng chưa tìm hiểu đủ nhiều để biết câu chuyện dân gian nào có cái cốt tương tự ngoài The Little Mermaid, quả thật bài này có sức liên tưởng mạnh cho dù ta là những người ít hiểu biết. Giai điệu cùng nội dung của Utakata no Ningyou có gì đó du dương, êm ái, pha vào đó là nỗi buồn sâu lắng, và một chút lãng mạn của chuyện ngày xưa, giống như cậu đã nhận xét. Nếu có điều kiện đặt mua album bản CD thì cậu sẽ thấy một điều rất là độc đáo, ở phần lời của bài hát này trên tập CD, RD-Sounds đã cố tình làm phai đi nhiều đoạn, làm ta cảm tưởng như đây là một bài hát đã được ghi lại từ rất lâu, gợi lên một không khí rất là... cổ tích, dù ít hay nhiều. Mà nhắc đến cổ tích thì chắc chắn sẽ có nàng tiên cá, đúng không? Head canon của mình cũng luôn tin rằng, tuy không có nhiều thông tin gì nổi bật, Wakasagihime vẫn đã trải qua những điều gì đó trong quá khứ, mình không biết cụ thể là điều gì nhưng có thể là một sự mất mát nào đó, một trải nghiệm không hạnh phúc nào đó chẳng hạn, để cô trở nên vô tư, trầm lặng, vui tươi như ngày hôm nay, giống như Yuyuko vậy. Nghe một lúc lâu làm mình cảm tưởng chính Wakasagihime đang hát bài này chứ không phải Meramipop.
:alice20:

Tạm thời thì mình cũng chưa biết phải nên cảm nhận gì thêm nên mình xin phép dừng phím tại đây.

Cám ơn cậu đã nhận xét, quả thật nếu để ý lịch sử phát hành album của RD-Sounds sẽ thấy mỗi album của họ giống như là một chương được viết trong một cuốn biên niên sử lớn vậy. Chắc điều này không hoàn toàn là ngẫu nhiên khi mà bản thân ban nhạc này rất thích viết nhạc về Akyuu (hầu như những arrange của Japanese Saga đều là những bài chất lượng nhất).

Mình nghĩ có thể xem toàn bộ circle Diao Ye Zong như là một phiên bản khác của Gensokyo Chronicle vậy. Thay vì đóng vai trò như một quyển encyclopedia thì nó lại hoạt động như bộ Kojiki ngày xưa của Are. Chúng ghi chép về những lịch sử đằng sau bản thân mỗi nhân vật trong quá khứ của họ hơn là trong hiện tại.

Về Utakata no Ningyo, quả thật lần đầu nghe qua nó mình cũng không có cảm giác gì đặc biệt về giai điệu của nó. Nhưng câu chuyện mà nó kể thì để lại một chút gì đó day dứt trong lòng. Mình thường xuyên nghe đi nghe lại chỉ để cảm nhận lại cái bi kịch ẩn chứa bên trong lời bài hát tưởng chừng đơn giản của nó, rồi nghiện từ khi nào không hay lol. Phải nói âm nhạc của RD-Sounds không phải là dạng ear candy thường thấy, nó rất khó nghe nhưng càng nghe lại càng thấy thích. Mặt nào đó nó cũng rất giống với style nhạc ZUN sáng tác trong những năm gần đây.

Và yeah, cũng vì bài này mà Wakasagihime nhảy lên top 10 nhân vật Touhou yêu thích của mình. Trước đó quả thật mình chưa bao giờ thực sự để ý đến ẻm.

Một lần nữa cám ơn cậu nhiều.

Axetylen đã viết:Cám ơn cậu đã nhận xét, quả thật nếu để ý lịch sử phát hành album của RD-Sounds sẽ thấy mỗi album của họ giống như là một chương được viết trong một cuốn biên niên sử lớn vậy. Chắc điều này không hoàn toàn là ngẫu nhiên khi mà bản thân ban nhạc này rất thích viết nhạc về Akyuu (hầu như những arrange của Japanese Saga đều là những bài chất lượng nhất).

Mình nghĩ có thể xem toàn bộ circle Diao Ye Zong như là một phiên bản khác của Gensokyo Chronicle vậy. Thay vì đóng vai trò như một quyển encyclopedia thì nó lại hoạt động như bộ Kojiki ngày xưa của Are. Chúng ghi chép về những lịch sử đằng sau bản thân mỗi nhân vật trong quá khứ của họ hơn là trong hiện tại.

Về Utakata no Ningyo, quả thật lần đầu nghe qua nó mình cũng không có cảm giác gì đặc biệt về giai điệu của nó. Nhưng câu chuyện mà nó kể thì để lại một chút gì đó day dứt trong lòng. Mình thường xuyên nghe đi nghe lại chỉ để cảm nhận lại cái bi kịch ẩn chứa bên trong lời bài hát tưởng chừng đơn giản của nó, rồi nghiện từ khi nào không hay lol. Phải nói âm nhạc của RD-Sounds không phải là dạng ear candy thường thấy, nó rất khó nghe nhưng càng nghe lại càng thấy thích. Mặt nào đó nó cũng rất giống với style nhạc ZUN sáng tác trong những năm gần đây.

Và yeah, cũng vì bài này mà Wakasagihime nhảy lên top 10 nhân vật Touhou yêu thích của mình. Trước đó quả thật mình chưa bao giờ thực sự để ý đến ẻm.

Một lần nữa cám ơn cậu nhiều.

Hahaha. Không có chi. :aunn17: